Lu fattu de li tre preti

di Alfredo Romano

A ‘nnu paese, ‘na fiata, ia ‘na beddha fèmmana mmaritata ca se chiamava Maria. Vista era mutu tevota e šcia sempre ‘lla chè­sia. Addhai ca lu prete ne zziccàu mmenare l’occhiu a lla Maria, tantu ca ‘nu bellu giurnu, spicciàtu ca ia te messa, la chiamàu te scusu e nne tisse: «Maria mia, te tau centu tucati, basta ca faci begnu ‘na notte cu tte ṭrou sula sula ‘ccasa toa.»
La Maria pe’ llu scornu se nde scappàu senza ddice nu’ isti, nu’ asti e nnu’ bonasera. E ccu nnu’ sse senta maisiasignòre tire te­quistupassa, pijàu bàscia a mmessa a nn’addha chèsia. Ma puru cquai lu prete ne zziccàu mmenare l’occhiu a lla Maria, tantu ca ‘nu bellu giurnu, spicciatu ca ia te messa, la chiamàu te scusu e nne tisse: «Maria mia, te tau tocentu tucati, basta ca faci begnu ‘na notte cu tte ṭrou sula sula ‘ccasa toa.»
«Cce mmalesorte àggiu rricapitàtu,» tisse la Maria, «mo’ man­cu messa me pozzu vitire cchiùi.»
E ttuccàu ntorna ccàngia chèsia la Maria. Ma foe lustessu­capiace, ca cquai lu prete anzi ne prumise ṭrecentu tucati, e a rretu llu prete se ṭruau puru lu sacristanu. Ca ne tisse: «Iu suntu cchiù ppoerieddhu, Maria mia, e te pozzu tare sulamente quaranta tucati.»
Mo’ la Maria a llu paese nu’ ttenìa addhe chèsie cu bàscia: ca se l’ia passate tutte. Allora ne vinne la stizza e šciu e spumpàu tut­tu a llu maritu. Quistu, a pprimu mumentu, se mise ccastimare scuddhàndu Gesucristu, la Vergine e ttutti li santi te lu paratisu, tantu ca la Maria cchiùi se dispiacìu, ma poi pensàu bonu cu pprufitta te l’occasione cu sse busca quarche ssordu. E nne tisse a lla Maria: Mujère mia, sai cce ffanne? Vane e ddinne a lli preti, ma puru a llu sacristanu, cu pprepàranu li tucati e ccu bègnanu pe’ stasera. A quiddhu te centu tucati, tinne begna alle nove; a quiddhu te to­centu, alle dece; a quiddhu te ṭrecentu, alle undici; lu sacristanu a menźanotte. Tie ne apri la porta e nne tici cu sse spójanu e cu spéttanu, ca poi a llu restu ci pensu iu.»
E ffoe cusì ca la mujère scìu e sse mise t’accordu cu lli ṭṭre ppreti e ccu llu sacristanu, cu bègnanu a quiddh’ore ca n’ia tittu lu ma­ritu.Alle nove te la sera, sai? tuzzàu ‘lla porta lu primu prete: «Ci ete?» tisse la Maria.
«Maria, iu suntu, àprime.»
«Trasi, ṭrasi,» tisse iddha «me l’hai ndutti li centu tucati?»
«Sine, comu nu’ tte l’àggiu ndutti: ècculi, beddha mia! beddha mia!» ne fice lu prete.
«Chianu… chianu!» se parau la Maria «cu nnu’ nne senta ciujèddhi. ‘Ntantu vane e sténdite susu llu canapé. E spòjate ca mo’ vegnu.»
E llu prete se spujàu e sse stise susu lu canapé, spettandu la Ma­ria: ca quiddhu mo’, fiju miu…, nu’ bitìa l’ora no?
A ddhai, però, e nnu’ mboi ca se sentìu tuzzare ‘lla porta?
«Ci ete?» ntorna la Maria.
«Iu suntu, Maria, marìtuta suntu.»
«Uuùh, sorta mia, marìtuma ete!» tisse la Maria critandu cu lla senta lu prete. «Marìtuma, sorta mia!»
«Cce-àggiu ffare, cce-àggiu ffare!» zziccàu ddire lu prete, ‘źànduse te lu canapé tuttu culinutu comu stia.
«Sa’ cce fanne, cristianu miu? Vane e scùndite ‘rretu a quiddhu patu te tàccari sotta lu jettu. Ca ci marìtuma va tte vite cquai… su’ dduluri!» E llu prete scìu e sse scuse ‘rretu lu patu te tàccari.
‘Ntantu lu maritu nsistìa: ttu-ttú! ttu-ttú!
«‘Nsomma, Maria, vo’ mme apri, sì o no? Àggiu mmenare la porta ‘n terra?»
«None, sta begnu, maritu miu, sta begnu tte apru, na!» E nne aprìu.
«Nci vulìa tantu cu mme apri?»
«Maritu miu, ma cce ssi’ benutu ffaci a st’ora? Nu’ mm’eri tit­tu» critandu mo’ cu lla sente lu prete «ca ìi butu šcire fore tuttu stanotte?»
«Sine, ma àggiu ddumare lu furnu cramatina mprima, e mm’àggiu šcerratu mme pìju ‘na frazzata te legna te inṭra ccasa.»
«Maritu miu, ma propriu moi eri benire?»
«E quandu se no? T’àggiu tittu ca àggiu ddumare lu furnu e cca me sérvanu li táccari.»
Ddhu pòuru prete, scusu sotta lu jettu, ‘ntantu, sentendu lu maritu, s’ia fattu comu ‘na coculeddha. E quandu lu maritu mise la capu sotta lu jettu cu sse pija ‘na frazzata te legna, e nnu’šciu bitte ddha ssotta ddhu sangu te prete? Addhai mo’ t’ìi ṭruare!
«Beh, e cce ggh’ete ca faci qua ssotta a ‘st’ora a casa mia bruttu porcu!» E cusì tte lu defriscàu bonu bonu te mazzate e ccu nna cagge ‘n culu lu mbarcàu ddha ffore. Lu prete, ca stia culinutu, pe’ llu scornu scìu e sse nfilàu sotta a ‘nnu ṭraìnu, cu nnu’ ssia lu vite ciujèddhi.Quandu se fìcera le tece, ‘rriàu lu secondu prete.
“Ttu-ttú!”
«Ci ete?».
«Maria, iu suntu.»
«L’hai purtati li tocentu tucati?»
«Sine, l’àggiu purtati.»
E ffice cu ṭṭrasa, se nferràu li tocentu tucati e nne tisse cu bàscia inṭru ‘ll’addha stanza cu sse spòja e cu lla spetta susu llu canapé. E llu prete, ca nu’ bitìa l’ora puru iddhu, fucendu sciu sse spòja. Addhai ca tuzzàu ntorna lu maritu.
«Ci ete?»
«Marìtuta suntu, Maria, àprime.»
«Uuùh, sorta mia: marìtuma ete! Sai cce ffanne?» ne tisse a ‘llu prete «Scùndite inṭra llu canišcione ca stae sotta lu jettu, ca ci te vite marìtuma su’ dduluri pe’ ttie!» E llu prete, culinutu, scìu e sse scuse sotta lu jettu inṭra ‘llu canišcione.
E a llu maritu, ca nu’ sse la binchiava te tuzzare: «Maritu miu, pròpriu moi ìi benire? Nu’ mm’eri tittu» forte mo’ cu lla senta lu prete «ca tuttu stanotte ìi butu stare fore?»
«Sine, ma m’àggiu šcerratu lu canišcione pe’ ccramatina mpri­ma: ca àggiu ccujìre le ulìe.»
‘Nsomma lu maritu ṭrasìu, aźàu le cuperte te lu jettu, ṭruvàu lu prete, te lu ncofinàu bonu bonu te mazzate, ne tese na cagge ‘n culu e llu mbarcàu ddha ffore. E ppuru quistu sciu fucendu sse scunde sotta ‘llu ṭraìnu ffazza cumpagnìa a llu primu prete.Alle ùndici tuzzàu lu terzu prete.
«Ci ete?»
«Iu suntu.»
«L’hai purtati li ṭṭrecentu tucati?»
«Sine, l’àggiu purtati.»
Ntorna lu fice ṭṭrasa e se nferràu li ṭṭrecentu tucati. E nne tisse cu ba sse spòja inṭru ll’addha stanza, e ccu lla spetta susu llu ca­napé. E ttuzzàu lu maritu.
«Ci ete?»
«Marìtuta suntu, Maria, àprime.»
«Uuùh sorta mia, marìtuma ete! Sai cce ffanne?» ne tisse a llu prete «Mìntite ‘sta veste e ‘stu fazzulettu te la nonna mia, ssèttate susu ‘sta séggia e ffanne finta ca sinti ‘na vecchia poereddha ca tice rusari e cca si’ benuta cquai pe’ lla limòsina. Ca ci va ssape gnenzi marìtuma ne ccite!» E llu prete fice comu ne tisse la Maria.
Addhai ca ṭrasìu lu maritu e sse ccorse te ddha vecchia. Ma pe’ llu fattu ca ‘stu prete ia purtatu cchiù ssordi te l’addhi, ‘sta fiata voźe nne risparmia le mazzate.
«E quista ci ete?» ne tisse ṭrasendu a lla mujère.
«Nà! maritu miu, è ‘nna pòera vecchia ca cercava la limòsina: sta mmurìa te fame. Ddha cristiana l’àggiu fatta ṭṭrase e sta nne tice tante recumaterne.»
«Va be’, tanne ‘nu pocu te frise e ffanne cu sse nde vae: ca cce boju ssentu recumaterne!»
E lla vecchia se nde ssìu te casa e šciu ffazza cumpagnìa a ll’ad­dhi ddo’ preti ca stíanu sotta llu ṭraìnu.E sse fice menźanotte, e ddhai ca tuzzàu lu sacristanu. La Ma­ria ne aprìu, se nferràu li quaranta tucati e nne tisse puru a iddhu bàscia sse spòja susu lu canapé. Acquai ca tuzzàu lu maritu.
«Sai cce ffanne?» ne tisse la Maria a llu sacristanu, ca s’ia misu già culinutu «Cu nnu’ tte canusca marìtuma, vane e ttaccate susu a quiddha scala ca stae a ll’addha càmbara e ffanne finta ca faci lu Crucifissu. E ccusì fice lu sacristanu.
Trasìu lu maritu ‘ntantu e ddisse ‘lla Maria ca ne servìa la scala pe’ lla matina, ca ia šcire spruca ulìe. Ntorna: «Propriu moi, maritu miu!» forte mo’ cu senta lu sacristanu. Nsomma ne aprìu, ma cu lli picca tucati ca ia nduttu lu sacrista­nu ‘sta fiata quistu se mmeritava ‘nu bellu serviziu.
Quandu lu maritu scìu ba ppija la scala, se ddunàu ca era mutu pisante. Nu’ bitìa però, ca era scuru, e sse fice tare na cande­la te la Maria. La dumàu e la aźàu scendu lla minte propriu sotta lu culu te lu sacristanu. Acquai t’ìi ṭruàre, fiju miu… ca quantu cchiùi critava lu sacristanu, tantu cchiùi quiddhu ne mbicinava la candela ‘n culu.
Nsomma puru lu sacristanu scìu ffazza la fine te l’addhi preti sotta ‘llu ṭraìnu.Allu crai mo’, era tuménica, la Maria voźe bàscia a mmessa a lla chèsia te lu primu prete. Quistu, tuttu nfassatu te capu pe’ lle mazzate ca ia pijatu, quandu se vutàu dica dominuvubiscu, comu vitte la Maria ssettata propriu te nanzi, ne fice cantandu: «E ttie si’ benuta ‘mposta, centu tucati me costa!»
«Bah, è mmeju mme nde vau te ‘sta chèsia,» tisse la Maria «ca ci no quistu sempre mmaleparole me canta.
E šciu a lla chèsia te lu secondu prete. Ntorna quistu quandu la vitte, a llu dominuvubiscu ne fice cantandu:
«E ttie si’ benuta ‘mposta, tocentu tucati me costa!»
«Bah, mancu cquai pozzu venire cchiùi» tisse la Maria. E ppruàu bàscia a lla chèsia te lu terzu prete, a ddhunca nc’era puru lu sacristanu.
Ma puru cquai, quandu lu prete se la vitte ssettata te nanzi, a llu dominuvubiscu ne fice cantandu: «E ttie si’ benuta ‘mposta, ṭṭrecentu tucati me costa!»
Ma nu’ ffice ttiempu cu spiccia, ca lu sacristanu, cu llu campa­nièddhu ‘mmanu, se mise ccantare puru iddhu:
«E mmie puru e mmie puru, quaranta tucati e ‘nna brusciata te culu!»
E ffoe cusì ca la Maria nu’ ppotte scire cchiùi sse vite messa a nnuddha chèsia.

E llu fattu nu’ ffoe cchiùi, mòrsera iddhi e ccampamme nui.